Tradycyjne, japońskie maseczki na twarz to barwny element festiwali, rytuałów religijnych i widowisk teatralnych. Znajdziemy je też w mangach i seriach anime z wątkiem nadnaturalnym. Czy rozpoznasz wszystkie wzory?
Mają straszyć, bawić lub budzić respekt widowni. Uosabiają japońskie bóstwa, mityczne yōkai, duchy i psotne demony. Często używane w spektaklach związanych z religią Shinto, w trakcie popularnych świąt (Setsubun), na świątynnych targowiskach – jako kategoria chętnie kupowanych, turystycznych pamiątek. Jest to jeden z wielu tradycyjnych elementów kultury japońskiej, który znalazł swoje miejsce we współczesnej, popkulturowej rzeczywistości.
1. Maska kitsune
Skośne oczy, sterczące uszy i biało-czerwona kolorystyka dekoracji – kitsune to prawdopodobnie najbardziej rozpoznawalny typ japońskiej, tradycyjnej maski. Kim jest kitsune? Lisi spryciarz to postać mityczna. Wśród wyznawców religii Shinto uważany za posłańca bogini plonów i płodności – Inari. Osobnik wyróżniający się umiejętnościami magicznymi i zmiennokształtnością. Wierzono, że w zależności od kaprysu zwierzęcia spotkanie z nim mogło przynieść szczęście lub pecha. Maska kitsune jest bardzo popularna wśród japońskich fanów cosplayu.
2. Maska tengu
Czerwona twarz, groźna mimika i długi nos symbolizujący pychę to najbardziej charakterystyczne cechy maski tengu. Postać zaliczana do kategorii japońskich yōkai, którym przypisuje się także funkcje pomniejszych bóstw. Według dawnych podań uznawano je za duchy niepokornych mnichów, które stały się demonami po zejściu ze ścieżki buddyzmu. Tengu kojarzono z walecznością, wojną i gniewem. Z biegiem czasu przypisano im jednak funkcje ochronne i uznano za duchy opiekujące się terenami górskimi. Maski tengu zobaczymy m.in. w spektaklach ulicznych, w trakcie festiwali Shinto.
3. Hyottoko i Okame
W tradycyjnych spektaklach japońskich postaci pełniące funkcję komiczną. Hyottoko to niski, męski (lub chłopięcy) bohater z okrągłą twarzą obwiązaną chustą. Charakterystyczny grymas ust nawiązuje do czynności rozdmuchiwania ognia przez bambusową słomkę. Jego żeńskim odpowiednikiem jest Okame – kobieta o okrągłej twarzy i szerokim uśmiechu. Para uosabiająca bohaterów znanych, japońskich legend, kojarzona z dobrobytem i opieką nad domowym ogniskiem.
4. Oni
Groźny grymas, wyrazista mimika, czerwony odcień skóry i rogi – fizjonomia oni, czyli japońskich demonów, przypomina ludowy wizerunek diabła znanego w kulturze Zachodu. Maski oni są stałym elementem japońskiej kultury, sztuki a nawet architektury (ozdoba dachów). Zobaczymy je przede wszystkim na festiwalach związanych z tradycjami religijnymi. Podczas święta Setsubun – odpowiednik polskiego obrzędu „pożegnania zimy” – odbywa się tradycyjne rzucanie fasoli (jp. mamemaki) w celu przegonienia złośliwych oni z gospodarstw domowych.
5. Maska kappy
Japoński odpowiednik europejskiego wodnika to zielony, łysiejący stworek z podłużnym pyskiem, żabimi odnóżami i żółwią skorupą. Według tradycyjnych podań osobnik nieszkodliwy, ale psotny, sprowadzający wędrowców na manowce. Postać pełniąca w popkulturze funkcję „straszaka na dzieci”, występującego często w bajkach i anime. Maska kappy to popularny gadżet, obecny na festiwalach, w zabawach dziecięcych, chętnie kupowany jako turystyczna pamiątka.
6. Maski samurajskie
W zestawie kultowych, japońskich masek nie może zabraknąć groźnie wyglądających masek samurajskich. Maski men-yoroi (inne nazwy: menpō, mengu) – wchodzące w skład tradycyjnej zbroi samurajskiej – łączyły w sobie funkcję dekoracyjną i ochronną. W zależności od typu konstrukcji maska mogła osłaniać fragment lub całą twarz wojownika. Większości modeli nadawano groźny wyraz twarzy, ozdabiano ostrymi zębami i dość nietypową dekoracją, czyli sumiastymi, sztucznymi wąsami.
Motyw maski yōkai w anime
Zainteresowanym tematem jakim są śmieszne maseczki w anime podrzucamy kilka animowanych klasyków z motywem yōkai – lub z wątkiem bohaterów w tradycyjnych, japońskich maskach – które warto dodać do prywatnej listy “must see”:
- W krainie bogów (Spirited Away), 千と千尋の神隠し
- Hotarubi no Mori e (Into the Forest of Fireflies’ Light), 蛍火の杜へ
- Kakurenbo (Hide and Seek), カクレンボ
- Katanagatari, 刀語
- Nurarihyon no Mago (Nura: Rise of the Youkai Clan), ぬらりひょんの孫
- Natsume Yuujinchou (Natsume’s Book of Friends), 夏目友人帳
- Kami-sama Hajimemashita (Kamisama Kiss), 神様はじめました
- Noragami, ノラガミ
- Uchouten Kazoku (Eccentric Family), 有頂天家族
- Kimetsu no Yaiba (Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba), 鬼滅の
0 Comments